Këngët, poezitë

Kënget popullore klasifikohen në disa kategori kryesore, të cilat mund të ndahen sipas tematikës, regjistrikes, apo rajonit. Disa nga kategoritë kryesore janë: Këngë historike: Këngë që i referohen ngjarjeve historike, luftërave, heronjve dhe ngjarjeve të mëdha që kanë ndodhur. Shembuj: "Shota dhe Shoshana", "Kënga e luftës"

Këngë për dasma: Këngë që këndohen gjatë dasmave, shpesh me ritme festive dhe tekste që flasin për dashurinë dhe lumturinë. Shembuj: "Të dua si dritën e diellit", "Për një mik të dashur" Këngët e dasmave janë një pjesë e rëndësishme e traditës popullore dhe shoqërojnë momentet festive të ngjarjeve të tilla si martesa. Ato janë të karakterizuara nga ritme të shpejta dhe këngë gëzimi, të cilat ndihmojnë për të krijuar një atmosferë të ngrohtë dhe energjike. Këngët e dasmave shpesh përmbajnë tematika të dashurisë, lumturisë dhe bashkimit të dy familjeve, si dhe gjithashtu kanë elemente të humorit dhe nganjëherë edhe ironisë. Ato mund të këndohen gjatë ceremonisë, vallëzimeve, dhe darkës së dasmës.

Disa nga llojet e këngëve që këndohen gjatë dasmave janë:

1. *Këngë vallëzimi*: Këngë që nxisin vallëzimin dhe festimin. Janë zakonisht të ritmuara dhe luajnë një rol të rëndësishëm në krijimin e atmosferës festive. - Shembuj: "Dajti, Dajti", "Valle e Bukur"

2. *Këngë të ftuarve*: Këngë që i dedikohen mysafirëve që kanë ardhur për të festuar me çiftin e sapo martuar, shpesh me urime dhe dëshira të mira. - Shembuj: "Mirësevini të dashur miq"

3. *Këngë të dhëndrit dhe nuses*: Këngë që përshkruajnë marrëdhënien mes çiftit të ri dhe shpesh përmbajnë komente dhe mesazhe për dashurinë dhe jetën që do të ndajnë së bashku. - Shembuj: "Të dua ty, o nuse", "Këngë për dhëndrin"

4. *Këngë humoristike*: Këngë që përmbajnë elemente humoristike, shpesh duke përshkruar ngjarje të vogla të jetës së çiftit ose ngjarje komike që ndodhin gjatë dasmave. - Shembuj: "Miku i dhëndrit", "Rruga e dasmës"

5. *Këngë tradicionale*: Këngë të njohura që janë ruajtur për breza të tërë dhe janë shumë të lidhura me kulturën dhe zakonet e një zone të caktuar. - Shembuj: "Këngë e dasmës së Dukagjinit", "Moj nuse e bukur"

Këngët e dasmave kanë një ndikim të madh në ruajtjen dhe përhapjen e kulturës dhe traditës popullore, duke u kënduar jo vetëm në dasma, por edhe në ngjarje të tjera festive. Këto këngë janë një pasuri e vyer që i japin jetës shoqërore ngjyra dhe gëzim.

Këngë për punën: Këngë që i referohen jetës së përditshme dhe punës, shpesh me mesazhe të thjeshta dhe popullore. Shembuj: "Punëtori i fshatit", "Këngë për bujkësinë"

Këngë lirike: Këngë që shprehin emocionet e dashurisë, melankolisë, dhe ndjenjave të thella. Shembuj: "Një dashuri e humbur", "Për ty"

Këngë për natyrën dhe peizazhin: Këngë që i japin vëmendje natyrës, maleve, lumenjve dhe fushave, duke shprehur lidhjen e fortë të njerëzve me tokën. Shembuj: "Lumenjtë e Kosovës", "Malet e Dukagjinës"

Këngë ritmike: Këngë që i përshtaten valleve tradicionale dhe danceve popullore, shpesh me një ritëm të ngadaltë ose të shpejtë. Shembuj: "Valle e Dukagjinës", "Kënga e popullit" Çdo kategori ka ngjyrat dhe veçoritë e veta, por të gjitha këngët popullore kanë një theks të fortë në traditë dhe kulturën tonë